چطور روف گاردن بسازیم؟ راهنمای طراحی و اجرای بام سبز

راهنمای طراحی و اجرای بام سبز

اجرای روف گاردن، پروژه‌ای جذاب در حوزه دکوراسیون است که این روزها طرفداران بسیار زیادی دارد. بااین‌حال، حصول نتیجه دلخواه از اجرای این پروژه به صبر، رسیدگی و البته انتخاب گیاهان مناسب بستگی دارد. آیا می‌خواهید همه چیز درباره روف گاردن را بدانید؟ این مقاله را تا انتها بخوانید چون آن را دقیقاً برای شما نوشته‌ایم!

روف گاردن چیست؟

روف گاردن مجموعه‌ی از گیاهان کانتینری است که روی پشت‌بام مسطح یک خانه (معمولاً آپارتمان) از آن‌ها نگهداری می‌کنند. این گیاهان انواع مختلفی دارند که گیاهان رستنی و بوته‌های تزئینی را شامل می‌شود. فرایند اجرای روف گاردن می‌تواند به‌سادگی کاشت چند گیاه در گلدان‌های سفالی باشد. درعین‌حال می‌توان سازوکار بسیار پیشرفته‌تری را از طریق ایجاد باغچه و استفاده از سیستم‌های آبیاری خودکار برای آن در نظر گرفت.

گیاهان مناسب برای اجرای بام سبز

شرایط آب‌وهوایی پشت‌بام‌ها می‌تواند بسیار متفاوت از زمین باشد. برخی پشت‌بام‌ها کاملاً در معرض آفتاب هستند. برخی دیگر در سایه ساختمان‌های بلندترِ هم‌جوار قرار می‌گیرند. بعضی پشت‌بام‌ها گرم‌تر هستند و دمایشان می‌تواند از 75 درجه سانتی‌گراد نیز بالاتر برود. بعضی دیگر هم دائماً از بادهای شدید، سیلی می‌خورند! با توجه به شرایط آب‌وهوایی پشت‌بام شما، 4 نوع گیاه وجود دارد که مناسب ایجاد روف گاردن هستند. در اینجا به معرفی و تشریح این گیاهان می‌پردازیم.

گیاهان مقاوم در برابر خشکی: آبیاری عمیق و مستمر گیاهان روی پشت‌بام‌هایی که در معرض آفتاب و باد شدید قرار دارند، بسیار مهم است. اگر امکان یا علاقه‌ای به نصب یک سیستم آبیاری قطره‌ای یا آب‌انبار ندارید، ممکن است خیلی زود از آبیاری روزانه گیاهان خسته شوید. در این صورت انتخاب گیاهان مقاوم در برابر خشکی یک راهکار خوب و بی‌دردسر برای شماست. انتخاب این نوع گیاهان، فرایند نگهداری و مدیریت روف گاردن را برایتان بسیار آسان می‌کند. ساکولنت‌های بیابانی مثل رز برفی، مریم‌گلی، علف پروانه‌ای و بوته‌های همیشه‌سبز چند نمونه شاخص از این نوع گیاهان هستند.

گیاهان مقاوم در برابر سایه: اگر ساختمان‌ها یا درختان هم‌جوار، روی پشت‌بام منزلتان سایه انداخته‌اند، گیاهان مقاوم در برابر سایه را انتخاب کنید. گیاهانی مثل هوستا و کاهو گزینه‌های بسیار خوبی برای این منظور هستند.

گیاهان آفتاب دوست: بسیاری از پشت‌بام‌ها کاملاً آفتاب‌گیر هستند. این پشت‌بام‌ها حداقل 6 ساعت در روز در معرض تابش مستقیم نور خورشید قرار دارند. بنابراین انتخاب گیاهان آفتاب دوست برای اجرای بام سبز روی این پشت‌بام‌ها، منطقی‌ترین انتخاب ممکن است. اگر پشت‌بام منزل شما نیز چنین وضعیتی دارد گزینه‌های زیادی در معرض انتخابتان قرار دارند. بوته‌هایی مثل گوجه‌فرنگی و توت‌فرنگی، درختان کوچکی مثل افرای ژاپنی و گل‌هایی مثل وحشی، مخروطی و همیشه‌بهار و … .

گیاهان مقاوم در برابر باد: اغلب باغ‌های پشت‌بامی در مقایسه با باغ‌های سطح زمین، وزش باد شدیدتری را تجربه می‌کنند. زیرا در ارتفاع، دیگر خبری از درختان یا ساختمان‌های مجاور نیست که مانع از وزش باد شوند. اگر در منطقه‌ای بادخیز سکونت دارید باید گیاهانی را انتخاب کنید که مناسب اجرای روف گاردن در این مناطق باشند. بوته‌ها و درختچه‌های کوتاه، گیاهان پوششی مثل علف‌های زینتی، ادریسی و بوته‌های پیچ امین‌الدوله گزینه‌های به شمار می‌روند.

مزایای روف گاردن

اجرای روف گاردن مزایای متعددی برایتان به همراه دارد. از این رو میتوانید هنگام بازسازی ساختمان نیز به طور جدی به آن فکر کنید. در زیر برخی از مهم‌ترین آن‌ها را باهم بررسی میکنیم:

انتخابی عالی برای فضاهای محدود: یکی از بزرگ‌ترین مزایای روف گاردن این است که به افراد اجازه می‌دهد علی‌رغم محدودیت‌های آپارتمانی، بتوانند از گیاهان فضای باز در خانه نگهداری کنند. بام سبز یک آپشن محبوب نزد علاقه‌مندان به گل و گیاه است. همان کسانی که با وجود سکونت در شهر، نمی‌خواهند از فضای سبز دور بمانند.
شانس بیشتر برای دریافت نور خورشید: روف گاردن‌ها در مقایسه با باغ‌های زمینی یا گیاهان آپارتمانی، شانس بیشتری برای دریافت کامل نور آفتاب دارند. زیرا روی پشت‌بام معمولاً خبری از سایه درختان یا ساختمان‌های مجاور نیست. این دسترسیِ تمام و کمال به نور خورشید به افراد در انتخاب نوع گیاه، آزادی عمل زیادی می‌دهد. بنابراین امکان کاشت گیاهان رستنی و گل‌های آفتاب دوست به‌آسانی فراهم است.
مقاومت در برابر آفت: اکثر باغ‌های روی سطح زمین، هدف خوبی برای رویش علف‌های هرز و تجمع حیوانات و آفات خانگی هستند. عواملی که می‌توانند رویش گیاهان را با مشکل روبرو کنند. اما گیاهان در روف گاردن به دلیل ارتفاع از سطح زمین، از گزند هر نوع آفتی که روی رشدشان تأثیر می‌گذارد، در امان خواهند بود. از طرف دیگر به دلیل عدم رویش علف‌های هرز، دیگر به وجین کردن هم نیازی نیست.
جاذبه بصری: ایجاد روف گاردن یک راهکار عالی برای افزایش جذابیت بصری فضای پشت‌بام است. این پروژه یک فضای مسطح بی‌روح را به محیطی دلپذیر و سرسبز تبدیل می‌کند. محیطی که می‌تواند یک انتخاب پرفکت برای استراحت یا تفریح باشد. ضمناً می‌توانید با اضافه کردن منقل، آلاچیق، صندلی و سایر آیتم‌های دکوراتیو، نمای بیرونی خانه را رؤیایی‌تر کنید.

محدودیت‌های اجرای روف گاردن

اجرای بام سبز با همه مزایایش، محدودیت‌هایی نیز دارد. مهم‌ترین این محدودیت‌ها عبارت‌اند از:

مشکلات آبیاری: بزرگ‌ترین محدودیت ساخت روف گاردن، ایجاد یک سیستم آبیاری پایدار است. گیاهان روف گاردن به دلیل قرار گرفتن در معرض باد و آفتاب، معمولاً تشنه‌تر از گیاهان زمینی هستند؛ ولی از آن سمت، آب دادن به آن‌ها می‌تواند فرایند دشوارتری باشد. زیرا کانتینرهای روی پشت‌بام از لوله‌ها و خطوط آب فاصله زیادی دارند. همین امر طراحی و مهندسی یک سیستم آبیاری مناسب برای آن‌ها را به یک چالش بزرگ تبدیل می‌کند.

شرایط آب‌وهوایی نامطلوب: گیاهانی که در بستر روف گاردن کاشته می‌شوند نسبت به گیاهان زمینی شرایط آب‌وهوایی سخت‌تری را تحمل می‌کنند. دمای زیاد و باد شدید، دو تهدید اصلی برای رشد و سلامت آن‌ها محسوب می‌شوند. بسیاری از گیاهان نمی‌توانند در چنین شرایطی رشد خوبی داشته باشند. همین موضوع ایجاب می‌کند تا برای پشت‌بام‌هایی که آب‌وهوای نامطلوبی دارند، به فکر تهیه گیاهان مقاوم‌تر باشید.

محدودیت کانتینری: در ساخت روف گاردن به دلیل فاصله گیاهان از سطح زمین، حتماً باید از کانتینرها یا قالب‌های دست‌ساز استفاده کنید. بنابراین تنوع گیاهی باغ‌های پشت‌بامی نسبت به باغ‌های زمینی کمتر است. ضمناً کاشت گیاهان در باغچه‌های کانتینری در مقایسه با کاشت مستقیم آن‌ها در خاک هزینه به‌مراتب بیشتری دارد.

محدودیت وزنی: سقف خانه‌ها قادر به تحمل مقدار مشخصی از بار وزنی هستند. قبل از اجرای پروژه باید مطمئن شوید که مجموع وزن گیاهان، کانتینرها، خاک و مخازن آب از حد مُجاز بار وزنی تجاوز نکند. این محدودیت بعضاً می‌تواند مانع از اجرای یک پروژه بلندپروازانه روف گاردن روی پشت‌بام شود.
ساخت روف گاردن در 7 مرحله

اما چطور روف گاردن بسازیم؟ اجرای خانگی روف گاردن فرایند ساده‌ای دارد که شامل 7 مرحله اصلی است. در ادامه این مراحل را معرفی نموده و درباره هر کدام توضیحاتی ارائه می‌دهیم.

بررسی قوانین ساخت‌وساز در اجرای بام سبز

قبل از خرید هرگونه گیاه، به ضوابط ساخت‌وساز محلی یک را به دقت بررسی کنید. زیرا ابتدا باید مطمئن شوید که به لحاظ قانونی، منعی برای کاشت گیاه روی پشت‌بامتان وجود ندارد. برای این کار می‌توانید تحقیقات لازم را از طریق شهرداری منطقه‌ای که در آن سکونت دارید، انجام دهید. اگر مستأجر هستید، علاوه بر تحقیقات باید رضایت صاحب ملک را نیز برای اجرای روف گاردن جلب کنید.

انتخاب نوع گیاه

در انتخاب نوع گیاه برای ساخت بام سبز باید به شرایط آب‌وهوایی پشت‌بام توجه ویژه‌ای داشته باشید. درواقع باید گیاهان را متناسب با همین شرایط آب‌وهوایی انتخاب کنید. اگر سقف خانه کاملاً آفتاب‌گیر است یا رنگ‌آمیزی مشکی دارد، گیاهان آفتاب دوست و گرمادوست گزینه‌های خوبی هستند. اگر تعداد بلوک‌های ضد باد روی پشت‌بام کافی نیست، بهتر است ضمن انتخاب گیاهان کم ارتفاع، از گلدان‌های سنگین‌تری استفاده کنید.

انتخاب یا ساخت کانتینرهای مناسب

یکی از ویژگی‌های مثبت روف گاردن این است که به‌سادگی می‌توان آن را شخصی‌سازی کرد. پروژه بام سبز، انعطاف‌پذیری زیادی دارد و دستتان در اجرای آن باز است. می‌توانید از سطل‌های ساده 5 گالنی یا از بسترهای برجسته‌ی دست‌ساز برای کاشت گیاهان استفاده کنید. فقط اینکه باید مطمئن شوید کانتینر انتخابی‌تان دارای سوراخ‌های کافی برای زهکشی باشند. به این ترتیب از تماس مداوم ریشه گیاهان با آب یا خاک خیس که آن‌ها را پوسیده می‌کند، جلوگیری می‌شود.

در انتخاب کانتینر گیاهان برای اجرای روف گاردن، از محدودیت وزنی سقف نیز غافل نشوید. اگر مشکلی در این خصوص وجود دارد، به جای ظروف بتنی و سنگی از کانتینرهای پلاستیکی یا چوبی استفاده کنید.

ایجاد بلوک‌های محافظ باد

اگر در منطقه محل سکونتتان باد زیادی می‌وزد، ممکن است برای اجرای روف گاردن نیاز به کاهش شدت وزش باد باشد. برای این منظور باید ایجاد بلوک‌های محافظ باد را در دستور کار قرار دهید. نصب یک پرده یا ساخت یک دیوار محیطی (سرتاسری) می‌تواند ایده خوبی باشد. این بلوک‌های محافظ ضمن گرفتن ضرب و شدت اولیه باد، به استقرار و ثبات گیاهان در کانتینرها کمک می‌کنند.

آماده‌سازی خاک

روف گاردن همان‌طور که از نامش پیداست، روی پشت‌بام ایجاد می‌شود و روی پشت‌بام هم طبیعتاً اثری از خاک نیست! بنابراین تهیه خاک و انتقال آن به پشت‌بام یکی دیگر از مراحل مهم کار است. خوشبختانه اکثر گیاهان می‌توانند در خاک‌های برخوردار از سازوکار زهکشی و غنی از مواد آلی مثل خاک گلدانی حاوی کمپوست به‌خوبی رشد می‌کنند.

کاشت گیاهان

پس از انتخاب کانتینرها، تهیه آن‌ها و ایجاد سوراخ‌های لازم برای زهکشی، نوبت به کاشت گیاهان می‌رسد. بعد از کاشت گیاهان آن‌ها را به‌طور کامل آبیاری کنید تا به‌خوبی در خاک جا بگیرند.

آبیاری مداوم گیاهان در صورت لزوم

بعضی از گیاهان در مقایسه با انواع دیگر، نیازمند آبیاری و مراقبت بیشتری هستند. ساده‌ترین راه برای آبیاری روف گاردن، استفاده از یک آبپاش معمولی است. بااین‌حال، این کار در پروژه‌های بزرگ‌تر می‌تواند سخت باشد. شاید هم دلتان نخواهد هر روز درحالی‌که یک آب‌پاش در دست دارید برای رسیدن به پشت‌بام از پله‌ها بالا بروید! در این صورت می‌توانید از سیستم‌های آبیاری پیشرفته‌تری استفاده کنید. نصب یک بشکه یا آب‌انبار برای جمع‌آوری آب باران در یک محفظه، گزینه‌ای بسیار محبوب است. علاوه بر این می‌توانید از سیستم آبیاری قطره‌ای نیز در اجرای روف گاردن استفاده کنید. سیستمی که آب آن از طریق اتصال به یک لوله آب که در سطح سقف قرار گرفته تأمین می‌شود.

سخن آخر

هدف از نگارش این مقاله، تهیه یک راهنمای جامع درباره روف گاردن و موضوعات مهم پیرامون آن بود. همان‌طور که گفتیم طراحی و اجرای بام سبزِ خانگیِ ساده، کار چندان سختی نیست. بااین‌حال، اگر خواهان اجرای یک پروژه گسترده با سیستم نگهداری و آبیاری پیشرفته هستید، حتماً باید از متخصصان امر کمک بگیرید. و همینطور با گرفتن مشاوره از متخصصین شرکت کاژه میتوانید اطلاعات دقیقتری در این خصوص کسب نمائید.