آیا می دانید طاق به چه نوع معماری گفته می شود؟ آیا اطلاعاتی از انواع طاق در معماری دارید؟ آیا برای اجرای بهترین و محکمترین طاق می دانید از چه متریال هایی بایستی استفاده کرد؟
طاق بک فرم هندسی بوده که به استوانه شبیه می باشد و به یک قوس که در یک مسیر امتداد پیدا کرده بسیار شباهت دارد. طاق ها در معماری به انواع مختلفی دسته بندی می شود که هر یک دارای ویژگی ها و طرح های متفاوتی هستند که در این مقاله سعی بر معرفی و ارائه اطلاعات کامل در خصوص هریک از طاق های معماری خواهیم داشت. از جمله انواع طاق ها می توان به طاق آهنگ، طاق چهاربخش، طاق ضربی، طاق کلنبه و طاق ترکین اشاره نمود. طاق ها در ابعاد گوناگون و شکل های مختلفی برای امور بسیار مورد استفاده واقع شده و به خصوص در پوشش بناهایی مثل مساجد بسیار مورد انتخاب قرار می گیرد که برای مثال می توان گفت طاق مسجد جامع در اصفهان با حدود 476 طاق به گونه ای طراحی و اجرا شده که سبب تعجب هر بیننده ای شده و در جهان یک نمونه بی نظیر در معماری به شمار می رود. ساختمان و اسکلت طاق از رگه های آجری تشکیل شده و به گونه ای می توان گفت طاق از تجسم یک قوس در فضا به وجود می آید البته قوس و طاق در میزان پوشش محل تفاوت هایی با یکدیگر دارند.
طاق آهنگی؛ انواع طاق
یکی از محبوب ترین انواع طاق ها می توان طاق آهنگ را نام برد این طاق به شکل نیم استوانه توخالی بوده و از حرکت یک قوس در امتداد یک خط تشکیل می شود این نوع طاق ها برای استفاده در فضاهای مستطیل مانند ایوانها و راهروها بسیار مناسب و پرطرفدار می باشند. این نوع طاق ها در معماری قبل و بعد از اسلام بسیار قابل توجه واقع شده بود که از جمله این نوع طاق ها می توان به دوره های ساسانی اشاره کرد که در بناهایی چون طاق کسری از این نوع بهره مند شده اند. از دیگر نمونه هایی که در ساخت آنها از طاق آهنگی استفاده نموده اند می توان به مسجد تاریخانه دامغان، مساجد جامع نایین اصفهان اردستان نطنز و گوهرشاد اشاره نمود. طاق آهنگی بر روی دو دیوار کناری باربر و یک دیوار در انتهای استوانه قرار داده می شود و به گونه ای می توان گفت این طاق ها از بزرگترین و بهترین انواع طاق ها در معماری شناخته شده است.
طاق ضربی؛ انواع طاق
از قدیمی ترین و سنتی ترین انواع طاق ها می توان طاق ضربی را نام برد. که به عنوان رایج ترین و محبوب ترین پوشش ها در ایران شناخته شده است و در بسیاری از شهرها مانند یزد از این نوع طاق برای ساخت بسیاری از ساختمان ها و اماکن تاریخی استفاده شده است. در نظر داشته باشید که این نوع طاق ها برای اجرای ساختمان ها بزرگ و چند طبقه گزینه مناسبی نخواهد بود. طاق ضربی با خیز بلند در حدود نیم دایره بر روی دهانه ها اجرا می شوند که طول این نوع دهانه حدود 6 متر اجرا می شود. طاق ضربی به دلیل داشتن وزن بالا و عملکرد ضعیف در زمان زلزله و ایمن نبودن کمتر مورد انتخاب و استفاده قرار داده می شود. به منظور اجرای این نوع طاق از ملات گچ، آجر فشاری و خاک استفاده کرده و برای اجرای آن با ضربه دست آجر فشاری را به شکل قوسی کار می کنند از مهمترین و عمده ترین مشکل طاق ضربی می توان به لرزش بیش از حد این پوشش اشاره نمود به گونه ای که هنگام راه رفتن بر روی این پوشش شاهد لرزش آن خواهیم بود. از مزیت های سقف طاق ضربی نیز می توان موارد زیر را اشاره نمود:
– پایین بودن هزینه اجرا
– بی نیاز بودن برای مهارت و تخصص بالا
– امکان تعویض و تغییر بخش هایی از پوشش
– سرعت بالای اجرا
طاق ترکین؛ انواع طاق
یکی دیگر از انواع طاق ها، طاق ترکین می باشد که از تقاطع دو طاق آهنگ تشکیل می شود این نوع طاق به صورت مربع مستطیل یا چندضلعی منتظم فضای مربوطه را می پوشانند. در فضای داخلی طاق های ترکین نسبت به قوس هایی که در اجرای آن به کار رفته است می توان ترک هایی را مشاهده کرد که به این منظور نام این طاق به ترکین معروف شده است. در اجرای طاق های ترکین همزمان از روی چهار دیوار شروع و برپا می شوند و برای اجرای آن نیازی به استفاده از قاب نمی باشد. این طاق در پوشش چندین مساجد اصفهان به کار رفته است ولی در حالت کلی انتخاب این طاق برای پوشش فضاها بسیار کمتر از طاق آهنگی می باشد.
طاق چهار بخش ؛ انواع طاق
طاق چهاربخش از دیگر انواع طاق ها در معماری بوده و مانند طاق ترکین از تقاطع دو طاق آهنگ تشکیل و اجرا می گردد که تنها تفاوت این طاق با طاق ترکین این است که چهار ضلع طاق به جای تکیه بر چهار سطح بر روی چهار نقطه استورا می باشند. در بخش ویژه ی آن، طاقهای چهار بخش از چهار ترک به وجود آمده اند و بارهای وارد شده به واسطه قوسهایی که به هم چسبیده اند، منتقل می شود. هم چنین این مجموعه از قوسها، ترکها را تشکیل داده و سبب شده اند که بارهای وارده به چهار تکیه گاه متصل شوند. برای اجرای طاق چهار بخش از چهار گوشه شروع و برای اتمام به راس آن ادامه می دهند.
گنبد سبویی
گنبد سبویی به عنوان یکی از بهترین و محبوب ترین گنبدهای اجرایی بوده و از معروف ترین گنبدها می توان به گنبد سلطانیه اشاره نمود که به عنوان معروف ترین و باشکوه ترین ساختمان های اجرایی در کشورمان می باشد. معماری ایرانی از ویژگی های منحصر به فرد و جذابی برخوردار بوده و این ویژگی ها عناصر و ترکیبات و آرایش ساختمان را تحت تاثیر قرار داده است. چفد چفانه یکی از ساده ترین و زیباترین چفدهای باربری بوده و به عنوان دیدنی ترین ساختمان ها شناخته می شود.
